کارشناسان در گفت و گو با «حمایت» مطرح کردند؛
آموزش‌های حقوقی، گامی مهم برای قضازدایی
گروه حقوقی- یکی از وظایف مهم رسانه‌های عمومی، آموزش حقوق به اقشار مختلف جامعه است. شهروندان، مخاطبان اصلی این آموزش‌ها هستند و بیشترین استفاده را از این آموزش‌ها می‌برند.
اما پیش از آن باید دقت کرد که‌این آموزش‌ها باید در قالبی ارایه شود که شهروندان به آن رغبت داشته باشند و آن را بخوانند. در صورتی که چنین قالبی برای آموزش‌های حقوقی پیدا شود، شهروندان نکات ساده‌ای را که از بسیاری اختلاف ها جلوگیری میکند یاد خواهند گرفت. فایده چنین آموزش‌هایی از طریق کاهش پرونده‌های کیفری، به نظام قضایی نیز خواهد رسید. چنان‌که گفته شد، نکته مهم، قالبی است که آموزش‌ها از طریق آن ارایه می‌شوند. رسانه‌ها ظرفیت خوبی را در این خصوص دارند. کارشناسان در گفت‌وگو با «حمایت» به بررسی اهمیت آموزش حقوق و نقش رسانه‌ها در این خصوص پرداخته‌اند.
آنچه آموزش داده می‌شود
در آموزش حقوق، اول باید ببینیم کد ام قسمت از حقوق قرار است آموزش داده شود. اباذر محبی با اشاره به‌این موضوع به «حمایت» می‌گوید: بحث‌های سنگین حقوقی متعلق به دانشکده‌های حقوق است. آنچه باید به عموم آموزش داده شود حقوق شهروندی است. رییس جمعیت اسلامی‌کانون وکلا در بیان مفهوم حقوق شهروندی می‌گوید: به نظر می‌رسد حقوق شهروندی به معنای عام آن همان حقوقی است که در فصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران از آن به عنوان حقوق ملت یاد شده است. اما حقوق شهروندی در معنای خاص می‌تواند جلوه‌های دیگری داشته باشد که به عنوان جزیی از حقوق شهروندی به حساب می‌آید. آنچه امروز به عنوان حقوق شهروندی از آن یاد می‌شود، بیشتر صبغه سیاسی دارد و مربوط به رابطه حکومت با مردم است ولی حقوق شهروندی و حفظ حقوق شهروندی منحصر به حقوق و تکالیف متقابل حکومت با مردم یا به عبارت دیگر صرفا حقوق سیاسی نیست، بلکه در جوامع مدنی امروز بر روابط حکومت و مردم و روابط متقابل مردم با یکدیگر و نهادهای موجود در جامعه قواعدی حاکم است که الزاما ماهیت سیاسی ندارد. به عبارت دیگر می‌توان گفت: حقوق و تکالیفی که اجزای تشکیل دهنده جوامع امروزی را در بر میگیرد الزاما ماهیت سیاسی ندارد بلکه بخشی از آنها را می‌توان از بعد اجتماعی، فرهنگی اقتصادی، علمی‌و ابعاد دیگر مورد توجه قرار داد. محبی اظهار میکند: در این میان آنچه در مملکت ما به عنوان حقوق شهروندی از آن یاد می‌شود و در سال ۱۳۸۳ در قالب ماده واحدهای به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید بیشتر ناظر بر حقوق متهمانی است که از سوی مراجع قضایی و انتظامی‌تحت تعقیب قرارمی‌گیرند.
توجه به حوزه حقوق شهرنشینی
رییس جمعیت اسلامی کانون وکلا می‌افزاید: گسترش روزافزون زندگی شهری و الزاماتی که این گونه زندگی بر آحاد جامعه و متولیان آن به وجود می‌آورد اقتضا میکند که در این بخش نیز صاحب نظران به تبیین ابعاد اجتماعی فرهنگی حقوق شهرنشینی بپردازند. شما می‌دانید که گسترش زندگی شهری موجب توسعه عمودی شهرها شده و زندگی آپارتمانی را بر شهروندان تحمیل کرده است. اینگونه زندگی الزامات خاص خود را دارد. حقوق و تکالیفی را برای شهروندان و نهادهای فعال در عرصه زندگی شهری به وجود آورده است. بنابراین آنچه در حال حاضر ضرورت آن احساس می‌شود توجه بیش از پیش به ابعاد اجتماعی حقوق شهروندی و به عبارت دیگر حقوق شهرنشینی است که بخشی از مصادیق آن مانند حقوق وتکالیف متقابل مردم و نهادهای اجتماعی قابل تجزیه و تحلیل است. محبی می‌گوید: ممکن است گفته شود که بهتر است این بخش از حقوق شهروندی را حقوق شهری بنامیم اما به نظر می‌رسد حقوق شهری متفاوت از حقوق شهرنشینی است، زیرا آنچه از عبارت حقوق شهری به ذهن متبادر می‌شود، بیشتر معطوف به کالبد سیمای فیزیکی شهر است که جزیی از حقوق شهرنشینی محسوب می‌شود. به عبارت دیگر در ذیل حقوق شهری می‌توان به موازین و مقررات حاکم بر ساختار شهری پرداخت. مثلا قوانین مربوط به نحوه تملک اراضی و امکال یا انواع زمین‌های موجود در محدوده شهری یا تعریف مربوط به محدوده قانونی شهر و مواردی از این قبیل را می‌توان در ذیل عبارت حقوق شهری قرار داد که این امر متفاوت از حقوق شهرنشینی است. این وکیل دادگستری در بیان ارتباط حقوق شهری، شهروندی و شهرنشینی ادامه می‌دهد: می‌توان گفت که عبارت حقوق شهروندی، حقوق شهرنشینی و حقوق شهری در طول یکدیگر تعریف می‌شوند که رابطه عبارت اخیر با قبلی خود را می‌توان عموم و خصوص مطلق دانست. بر اساس تعریفی که ماده ۴ قانون تعریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب سال ۱۳۶۲ از شهر ارائه کرده، شهر به محلی اطلاق می‌شود که در محدوده جغرافیایی بخش واقع شده و از نظر بافت ساختمانی اشتغال و سایر عوامل دارای سیمایی با ویژگی‌های خاص خود بوده به طوری که اکثریت ساکنان دایمی‌آن در مشاغل کسب، تجارت، صنعت، کشاورزی، خدمات و فعالیت‌های اداری اشتغال داشته و در زمینه خدمات شهری از خودکفایی نسبی برخوردار باشند. وی می‌گوید: توجه به عبارات و مفاهیم به کار رفته در تعریف شهر هر کدام بار حقوقی خاص خود را تداعی می‌کنند و این حق شهروندان است که با اطلاع از آثار حقوق مترتب بر این تعابیر در راستای تامین رفاه و آسایش خود و هم نوعانشان بتوانند از ظرفیت‌های قانونی استفاده کنند. این که شهروندان از چگونگی ارتباط سازمانی نهادهایی مانند شهرداری یا بخشداری و فرمانداری آگاه باشند یا وظایفی را که در حوزه شهرنشینی بر عهده آنهاست بدانند موجب می‌شود که در مرحله اعمال حقوق اساسی خود و در مواجهه با مسایل و مشکلاتی که ممکن است در اثر زندگی شهری برای آنها به وجود آید بتوانند بدون احتیاج به مراجعات زاید و بعضا غیرضروری به نهادهایی که وظیفه ای نسبت به موضوع آنها ندارد مستقیما به مقام یا مرجع ذی ربط مراجعه نمایند یا انتظار خود را با آنها در میان گذارند. این وکیل دادگستری تاکید میکند: بدیهی است که اطلاع و آگاهی از وظایف هر یک از سازمان‌ها و نهادهای متولی شهر، تاثیر مستقیم و انکار ناپذیری در تامین رفاه و آسایش شهروندان خواهد داشت.
محبی می‌گوید: همچنین تعابیری از قبیل بافت ساختمانی شهر، نوع کسب و اشتغال ساکنان شهر و فعالیت‌های رایج در زمینه مبادلات اجتماعی اقتصادی و … هر کدام دامنه وسیعی از حقوق شهرنشینی را شامل می‌شود که آگاهی‌بخشی به شهروندان در زمینه هر یک از آنها می‌تواند به عنوان بخشی از وظایف رسانه ای روزنامه‌ها را تشکیل دهد.
مصادیق آموزش همگانی حقوق
رییس جمعیت اسلامی کانون وکلا در پاسخ به این سوال که آیا میتوانید به عنوان نمونه مصادیقی از آموزش همگانی حقوق مثال بزنید می‌گوید: همان‌طوری که قبلا اشاره شد توسعه روزافزون زندگی شهری و گسترش عمودی شهرها زندگی آپارتمانی را روزبه‌روز بیشتر کرده است.
محبی ادامه می‌دهد: اگر تلاشی صورت بگیرد که قانون تملک آپارتمان‌ها و آیین‌نامه مربوط و همچنین ضوابطی که در این زمینه وجود دارد در یک آموزش همگانی به اطلاع شهروندان برسد و ساکنان مجتمع‌های آپارتمانی نسبت به موازین و اقتضاهای اینگونه زندگی آگاهی یابند، علاوه بر کاستن از حجم انبوه پرونده‌های قضایی، در سایر جهات زندگی شهری از قبیل ایاب و ذهاب، ترافیک شهری، فشارهایی عصبی، ناراحتی‌های روحی روانی ناشی از مشاجرات همسایگان و هزینه‌هایی که مستقیم و غیر مستقیم بر آن مترتب است جلوگیری خواهد کرد و در نتیجه موجب تسهیل زندگی شهری خواهد شد. یا آنکه بخش قابل توجهی از فعالیت اقتصادی ساکنان شهر را بازار و کسبه‌ای تشکیل می‌دهند که همه روزه مشغول صدور اسناد تجاری مانند چک و سفته هستند ولی اکثر آنها از آثار حقوقی و عواقب مربوط به امضاهای خود و یا چگونگی استفاده از حقوق مترتب بر اینگونه اسناد هیچ گونه آگاهی ندارند. حال تصور کنید که این خیل عظیم، تحت آموزش همگانی قرار گیرند کلیاتی از قوانین مربوط به صدور چک و نحوه استفاده از آن برای این قبیل افراد آموزش داده شود، در این صورت تصدیق خواهید کرد که زندگی عمومی‌از آرامش و آسایش بیشتری برخوردار خواهد شد. وی
تاکید میکند: آنچه امروز جای خالی آن احساس می‌شود.
آموزش حقوق شهروندان در برابر وکلای دادگستری
اما یکی از موضوع هایی که آموزش آنها در آگاهی‌بخشی به شهروندان ضرورت دارد، اطلاع‌رسانی در زمینه خدماتی است که وکلای دادگستری به مردم ارائه می‌دهند. مهدی تیماجی وکیل دادگستری، در این رابطه به« حمایت»توضیح می‌دهد: قسمتی از حقوق شهرنشینی مربوط به صنف وکلا، فرهنگ وکالت و چگونگی استفاده شهروندان از خدمات وکلای دادگستری و رشته‌های تخصصی وکالت است که خلاءی ناشی از بی‌اطلاعی شهروندان در این زمینه به وضوح احساس می‌شود و همین بی‌اطلاعی، آسیب‌های زیادی را به کسانی که در اثر ناآگاهی نتوانسته‌اند از خدمات وکلا به نحو صحیح استفاده کنند وارد کرده است.
وی می‌افزاید: روزنامه «حمایت» که نگاه ویژه‌ای به مسایل حقوقی دارد، می‌تواند این رسالت را بر دوش بگیرد و با اختصاص فضایی مناسب به مسایل مربوط به حرفه وکلا و آنچه راکه لازم است شهروندان نسبت به این قشر و مسایل حرفه ای آنان بدانند ، اطلاع‌رسانی کند. این وکیل دادگستری ادامه می‌دهد: بدیهی است که ورود به این عرصه نیز جاذبه‌های خاص خود را دارد که تفصیل آن مجال دیگری را می‌طلبد.
ابزارهای مناسب برای آموزش حقوق
تیماجی در پاسخ به این سوال که با چه ابزارهایی می‌توان مردم را از حقوق شهروندی و یا شهرنشینی آگاه و مطلع کرد می‌گوید: آگاهی‌بخشی به شهروندان نسبت به حقوق شهرنشینی را می‌توان از طریق مجاری متعارفی که برای ارتقای سطح اطلاعات و فرهنگ عمومی‌وجود دارد تحقق بخشید. برای مثال تهیه فیلم‌های سینمایی یا سریال‌های تلویزیونی با محوریت تعمیق فرهنگ آپارتمان‌نشینی و حقوق و تکالیفی که در این بخش متوجه شهروندان است یا پاکیزه نگه‌داشتن و زیباسازی شهر را می‌توان موضوع فیلم یا سریال قرار داد. همچنین تبلیغات محیطی و اطلاع‌رسانی از طریق تابلوهای شهری نیز می‌تواند نقش بسزایی در این زمینه داشته باشد. اما در این میان جراید پرشمارگان از جمله روزنامه وزین «حمایت »از موقعیت ویژه‌ای برخوردار است. روزنامه «حمایت »با جایگاه درخور توجهی که در میان جامعه دارد می‌تواند در زمینه آگاهی‌بخشی بر مردم نسبت به حقوق شهروندی بیش از گذشته استفاده کند. برای مثال، اختصاص بخشی از صفحات پرمخاطب به تبیین حقوق شهرنشینی یا نوشتن بخشی از مواد قانون یا وظایف و حقوقی که نهادهای خدماتی مانند شهرداری در مقابل شهروندان دارند در قالب عبارات دلنشین و ادبی در پایین اولین صفحه روزنامه و به طور کلی استفاده از فنون روزنامه نگاری در این زمینه می‌تواند موثر باشد. این وکیل دادگستری می‌گوید: از آنچه گفته شد می‌خواهم اینگونه نتیجه بگیریم که بخشی از رسالت مطبوعات آگاهی‌بخشی به شهروندان در زمینه حقوق شهروندی است که احساس می‌شود از ظرفیت‌هایی که در اختیار مطبوعات است به نحو مطلوب بهره‌برداری نمیشود که در این عرصه همت دست‌اندرکاران مطبوعات می‌تواند کاری ارزنده باشد.
تیماجی با تاکید بر این که از فضای عمومی‌شهر نیز می‌توان برای آموزش همگانی حقوق استفاده کرد، ادامه می‌دهد: با نگاهی گذرا به فضای عمومی حاکم بر تبلیغات محیطی شهر و تابلوهای بزرگی که عموما در بزرگراه‌های شهر چشم نوازی میکند، می‌توان فهمید متولیان این فضا بیش از آنکه بر جنبه‌های فرهنگی و آثاری که بر تبلیغات اینگونه تابلوها مترتب است بیندیشند، به جنبه‌های اقتصادی و درآمدی آن توجه دارند.از این رو مشاهده می‌شود بخش اعظم این فضا در اختیار شرکت‌ها و بنگاه‌های مربوط به کالاهای مصرفی است که شهروندان را به خرید بیشتر محصولات خود تشویق می‌کنند. اینگونه تبلیغات که از مقتضیات کشورهای مبتنی بر آموزه‌های سرمایه‌داری و سرمایه‌سالاری است معلوم نیست تا چه میزان با آموزه‌های فرهنگی و دینی ما منطبق باشد. بنابراین سزاوار است که در کشور ما از الگوبرداری مطلق از سیمای شهرهای اروپایی یا کشورهایی که هنری جز تشویق مردم به مصرف هر چه بیشتر ندارند خودداری و دست کم بخشی از این فضا را در اختیار ترویج حقوق
شهرنشینی کنیم.
تصور کنید که در پایان یک روز پرمشغله کاری که خسته و کوفته در ترافیک سنگین یکی از این بزرگراه‌ها در حال رفتن به منزل هستید و حرکت کند ماشین‌ها نیز خستگی مضاعفی را بر روح و روان رانندگان تحمیل میکند، در چنین شرایطی آیا اگر نگاه راننده‌ای به یک بیت شعر یا جمله‌ای ظریف و ادبی بیفتد که او را به آرامش و مدارا تشویق میکند بهتر است یا دیدن تصویر کالای لوکسی که احتمالا توان مالی برای خرید آن را ندارد؟ رنج و عذاب چنین وضعیتی آنگاه مضاعف خواهد بود که اطرافیان خانوادگی این آقای راننده به تازگی از آن کالای لوکس خریداری کرده و در اثر چشم و هم چشمی، این آقای راننده نیز تحت فشار خانم خانواده قرار دارد. در اینجاست که فضای تبلیغاتی این گونه تابلوها فشار زندگی شهری را کاهش نمی‌دهد که هیچ، بر تنش‌های این گونه زندگی هم خواهد ا فزود. این وکیل دادگستری ادامه می‌دهد: البته نباید فراموش کرد که وسایل اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی مردم نسبت به حقوق شهرنشینی منحصر به آنچه گفته شد نیست، بلکه امکانات دیگری از قبیل اینترنت، مشاوره‌های رایگان از سوی وکلای دادگستری در فرهنگسراها و مساجد و یا برگزاری کلاس‌های آموزشی برای اصناف و اقشار مختلف به تناسب وضعیت شغلی آنها و یا تهیه بروشورهایی که کلیاتی از حقوق شهرنشینی را در اختیار شهروندان قرار دهد از جمله راهکارهایی است که می‌توان برای آموزش همگانی شهروندان از آنها بهره جست.
روزنامه حمایت
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند 
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت:
